آفات و بیماریها قارچ ها

اکنون به شرح مختصری در مورد بیماریها و آفات معمول در واحدهای پرورش قارچهای خوراکی پرداخته می

شود:

قارچهای خوراکی همانند سایر موجودات زنده دارای بیماریهای مختص به خود می باشند، بیماریهای قارچهای خوراکی را می توان به دو گروه عمده تقیسیم نمود:

گروه اول شامل بیماری هایی است که در اثر عوامل ویروسی و ناهنجاریهای غیر پاتوژنی ظاهر می شودکه هر دو این گروه از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و درصورت عدم توجه پرورش دهندگان، این عوامل می توانند قسمت عمده محصول را از نظر کمی و کیفی زایل نمایند.از طرفی عوامل زنده از لحاظ ایجاد خسارت کمی و کیفی بطور مستقیم یا غیر مستقیم به دو دسته تقسیم می شوند:

1- شامل موجوداتی است که به صورت عوامل بیماری زا یا پاتوژن مستقیماً قارچ را مورد حمله قرارداده و از آن بعنوان میزبان و محیط رشد استفاده کرده و سرانجام محصول را از بین می برند.این دسته شامل قارچها،باکتریها و ویروسهای بیماریزا می شوند.

2- شامل کپک های هرز موجود در بستر کشت است که با نابودکردن محیط رویش قارچ، بطور غیرمستقیم زیان هایی به قارچ وارد می کنند.

قارچهای میکروسکوپی گروه بسیار مهمی از عوامل بیماریزای قارچهای خوراکی اند که قادرند در محیط های کشت قارچ خوراکی رشد کنند.این عوامل با هاگ زایی فراوان خود در مدت کوتاهی در قسمت اعظم سالن قارچ منتشر می شوند و با ایجاد علائم مختلف از جمله لکه روی کلاهک ،بدشکلی قارچ و حتی نابودی کلاهک موجب افت شدید محصول شوند.قارچهایی چون ورتیسیلیوم،مایکوگون و تریکودرما از مهمترین آنها هستند.

اساساً مویریت دقیق سالنهایرورش بویژه توجه به بهداشت محیط بهترین اقدام برای پیشگیری و کنترل ابن عوامل است .البته استفاده بجا از قارچ کش های مناسب نیز در سالن توصیه می شود

علاوه بر قارچهای بیماریزا کپک های هرز نیز در کمپوستی که به خوبی پاستوریزه نشده باشد دیده می شود که دال بر بی کیفیتی کمپوست است.

معمولاً کپک ها دارای خاصیت رقابتی در جذب مواد غذایی بستربوده و یا خاصیت آنتاگونیستی دارند.در اغلب موارد این میکروارگانیسم ها ضمن رشد در کمپوست با تولید مواد و متابولیتهای سمی رشد ریسه قارچ را مهار می کنند.مهمترین این کپک ها شامل: پنی سیلیوم،پیتیوم و چاتومیوم است.

از میان عوامل بیماریزا در قارچهای خوراکی ،باکتریها جایگاه ویژه ای از نظر ایجاد خسارت بخصوص از لحاظ کیفی دارند. علت این امر مساعد بودن شرایط سالن برای پرورش باکتریها است .رطوبت نسبی بیش از 80% ، تاریکی محیط و دمای 15 تا 25 درجه سانتی گراد در سالن سبب شده تا این میکروارگانیسمها به سرعت تکثیر یافته و بطرق مختلف در کل سالن و حتی سایر سالن ها پخش شود از مهمترین آنها می توان به پزودوموناس تولاسی اشاره کرد. یکی از موثرترین راههای جلوگیری از رشد باکتریها خاموش کردن دستگاه مه پاش در زمانی است که قارچها به اندازه یک فندوق یا بزرگترند.

یکی دیگر از عوامل زایل شدن قارچ ویروسها هستند .این مجودات ریز را تا چند سال گذشته بسختی شناسایی میکردند اما اکنون روشهای سریع برای تشخیص و کنترل آنها ابداع شده است. در حال حاضر حداقل 5 بیماری ویروسی شناخته شده است که برای پیشگیری آن از مرحله تولید بذر تا کشت و حتی بسته بندی باید نکات بهداشتی رعایت شود.

نماتودها گروه دیگری از عوامل بیماریزا در قارچهای خوراکی اند. این عوامل به دو گروه ساپروبیک و شکارگر تقسیم می شوند. نماتودهای ساپروبیک در کسب مواد غذایی با ریسه قارچ رقابت می کنند و به این دلیل اهمیت خاصی دارند.

کنه ها نیز گروه مهمی از عوامل خسارت زا به قارچ هاهستند این آفات در مراحل مختلف زندگی شان بخصوص مرحله لاروی به قارچها حمله کرده و از قارچ یا بستر تغذیه می کنند.این جانوران در مرحله اول کمپوست سازی ظاهر می شوند اما گرمای کمپوست نمی تواند آنها را از بین ببردیعنی تا مرحله پاستوریزاسیون درون کمپوست زندگی می کنند و اگر پاستوریزه درون تونل یا بونکر نیز کامل و صحیح نباشد در کمپوست باقی می مانند. یکی از راههای کنترل آن استفاده از سموم کنه کش موجود در بازار است.

مگس ها نیز از عوامل خسارت زا بشمار می آیند.استفاده از توریهای ریز برای درب و پنجره سالن و چسب زرد در کنترل مگس بسیار موثر است.

ناهنجاریهای غیر پاتوژنی نیز به دلایل مختلف در کیفیت قارچ تاثیر دارد که شامل: فقر مواد غذایی بستر،نوسانات شدید محیطی و حتی نارسایی های ژنتیکی که به بذر قارچ برمیگردد.