تقسیم بندی قارچ ها از لحاظ اکولوژی

-قارچ های پارازیت یا انگل :

قارچ هایی که مواد مغذی خود را از مواد گیاهی زنده تامین می کنند و باعث آسیب رساندن به آنها می گردند ، قارچ های انگلی گویند . گونه میکروسکوپی و بیماریزای این قارچ ها مورد توجه اغلب کشاورزان هستند زیرا موجب وارد آمدن خسارت فراوان به محصولات کشاورزی شده و عملکرد محصول را بسیار پایین می آورند. قارچ های انگلی خود به دو نوع اجباری و غیر اجباری تقسیم بندی می شوند .

الف: قارچ های انگل اجباری:

قارچ هایی هستند که برای رشد و بقای خود نیازمند میزبان زنده بوده و تمام مراحل زندگی خود را بر روی میزبان های زنده سپری میکنند . مانند قارچ عسلک Amillaria mellea

ب: قارچ های انگل غیر اجباری:

این قارچ ها تا زمانی که میزبان زنده بوده بر روی آن رشد کرده و مواد مغذی خود را از آن دریافت میکنند و زمانیکه میزبان از بین رفت بر روی بقایای آن به ادامه زندگی و رشد خود می پردازند از جمله این قارچ ها ، قارچ شاه صدف یا پلئوروتوس ارینجی ویا قارچ کماگوش که بطور طبیعی در کوهستانهای ایران رشد می کند سمی توان اشاره کرد.

2-قارچ های مایکوریز یا همزیست :

قارچ هایی که با یک سری از موجودات زنده دیگر زندگی همزیستی دارند که از این زندگی مشترک هر دو موجود سود خواهند برد این هم زیستی را همزیستی دو طرفه می نامند. از جمله این قارچ ها ، قارچ هایی هستند که با موریانه ها زندگی همزیستی دارند و از نظر اکولوژیکی بسیار مهم اند. قارچ هایی که در خاک زندگی میکنند و دارای زندگی همزیستی با ریشه گیاهان و درختان هستند و از نظر اکولوژیکی و اقتصادی اهمیت زیادی دارند، قارچ های مایکوریز نامیده می شوند. قارچ های مایکوریزی که دارای زندگی هم زیستی با گیاهانند از آنجا که بر روی ریشه برخی از گیاهان رشد می یابند ، تولید تجاری در آنها بسیار سخت می باشد . از جمله این قارچ ها می توان به دنبلان کوهی یا ترافل سیاه اشاره کرد.

3- ساپروفیت ها (تجزیه کنندگان ) :

این قارچ ها قادر نیستند غذای خود را از مواد ساده و غیر آلی مانند آب ، دی اکسید کربن و نیترات بسازند و از انرژی خورشیدی مانند گیاهان سبز استفاده کنند.

این قارچ ها مواد مغذی خود را از مواد ارگانیک ، مخلوطی که در بافت های مرده حیوانی و گیاهی است به دست می آورند . قارچ هایی که مواد مورد نیاز خود را از مواد ارگانیک مرده مانند ضایعات محصولات کشاورزی و یا چوب درختان مرده و کودهای حیوانی می گیرند، به عنوان قارچ های ساپروفیت یا گندرو شناخته می شوند.قارچ های ساپروفیت خود به 3 دسته اولیه، ثانویه و ثالثیه تقسیم بندی می شوند.

الف: تجزیه کنندگان اولیه :

این قارچ ها به علت دارا بودن آنزیم های تجزیه کننده قوی می توانند بستر خود را تجزیه کرده و مواد غذایی آن را مورد مصرف قرار دهند. زمانیکه میسلیوم های قارچ بر روی بقایای گیاهی مانند کاه و کلش غلات شروع به حرکت می کنند با ترشح اسید و آنزیم آن ماده را تجزیه کرده و مورد مصرف خود قرار می دهند. این قارچ ها با دارا بودن بالا ترین قدرت آنزیمی و بالاترین قدرت متابولیسمی شرایط را برای رشد و پرورش خود فراهم می آورند . این آنزیم ها اغلب سلولاز و کیتیناز می باشند. از جمله این قارچ ها می توان شیتاکه ، ولواریلا و انواع پلوروتوسها را نام برد که شاخص های این گروه می باشند . اشاره به این نکته ضروری به نظر می رسد که منظور از قارچ های کاه رست ، قارچ های با قدرت آنزیمی بالایی که مستقیماً می توانند از مواد سلولزی- لیگنوسلولزی – همی سلولزی و حتی لگنین به عنوان منبع کربن استفاده کرده و مواد با ارزش غذایی بالاتری نظیر پروتئین ، چربی ، هیدرات کربن و ... را بسازند.

ب: تجزیه کنندگان ثانویه :

این گروه نسبت به تجزیه کنندگان اولیه از لحاظ خاصیت آنزیمی و متابولیسمی ضعیف بوده و در نتیجه برای آنکه بتوانند از بستر کشت که همان بقایای عالی گیاهی است استفاده کنند نیاز است این بقایا کمی ساده تر شوند .(شکسته شوند) . به همین دلیل در قارچ های تجزیه کننده ثانویه باید کاه و کلش با کود مرغی و اوره و ملاس و ترکیبات دیگر مخلوط شده و فاز کمپوست سازی اجرا شود و عملیات تخمیر صورت گیرد و مواد اولیه ساده تر شده تا مورد استفاده قارچ قرار گیرد شاخص ترین مثال این گروه " قارچ دکمه ای" است که در این بروشور به چگونگی پرورش آن می پردازیم.

ج: تجزیه کنندگان ثالثیه :

گروهی از قارچ ها از بقایای کمپوست قارچ ها تجزیه کننده اولیه و ثانویه می توانند استفاده کنند. امروزه تجزیه کننده های ثالثیه اهمیت ویژه اقتصادی دارند . برای پرورش این گروه از قارچ ها در ابتدا یک کمپوست غنی برای تجزیه کنندگان اولیه ساخته شده (مثل صدفی ها) بعد از میوه دهی بقایای بستر کشت را برای تجزیه کنندگان ثانویه (مثل دکمه ای ) فرموله می کنند و نهایتاً این بستر را بعد از اتمام میوه دهی برای تجزیه کنندگان ثالثیه فرموله میکنند . از جمله این قارچ ها کوپرینوس و آندروسیس را می توان ذکر کرد.