بذر قارچ شی تاکه
شما تا کنون با چندین نوع از قارچ های خوراکی جهان مثل قارچ دکمه ای (آگاریکوس)، قارچ صدفی (پلوروتوس) و قارچ کله میمون (هریسیوم) آشنا شده اید و من اکنون شما را با دومین قارچ پرورشی پر مصرف جهان به نام شی تاکه آشنا می کنم.
شی تاکه یا لنتینوس ادودز (Lentinus edodes) در جهان کاملا شناخته شده است و حدود 900 سال پیش در ژاپن برای اولین بار این قارچ را کشت کردند. طی گزارشات singer (سنیگر) در سال 199 در ژاپن افراد بومی منطقه kyusha این قارچ را برای امپراتور chuai آوردند و او بسیار تعریف کرد و به تدریج افرادی مبادرت به کشت مصنوعی قارچ کردند و روش کشت و پرورش از ژاپن به چین و سپس به سایر نقاط دنیا گسترش یافت.

مروری بر میزان تولید قارچ شی تاکه در دنیا
تولید جهانی لنتینوس (بر اساس وزن تر) در سال 1976 میلادی حدود 130000 هزار کیلوگرم ، در سال 1979 میلادی 170000 کیلوگرم ، در سال 1984 میلادی 234000 کیلوگرم ؛ نشان می دهد که تولید و مصرف این قارچ در جهان رو به افزایش است.
بزرگترین تولید کننده قارچ شی تاکه، ژاپن می باشد و پس از آن مقام دوم متعلق به چین و مقام سوم برای کره جنوبی است و کشورهایی چون تایوان، تایلند، سنگاپور و نیوزلند در درجات بعدی قرار دارند. البته کشورهای دیگری نیز مبادرت به تولید صنعتی این قارچ کرده اند.

ارزش غذایی و خواص درمانی قارچ شی تاکه
از گذشته های دور قارچ ها به عنوان غذا و حتی دارو مورد استفاده بوده اند. طعم قارچ مربوط به رنگ، بو، مزه و بافت قارچ است، اما تعیین ارزش غذایی قارچ یک فرایند علمی است.
تعیین ارزش غذایی عبارت است از آنالیز ترکیب تقریبی و بررسی تجزیه طیف اسیدهای آمینه ، چربی ها ، ویتامین ها، مواد معدنی و اسیدهای نوکلئیک.
قارچها نیز همچون سایر ارگانیسم های زنده پس از چیدن و برداشت تغییراتی در متابولیسم خود نشان می دهند و ارزش غذایی که از یک قارچ ذکر می شود با توجه به مواد بالا مورد بررسی و آنالیز قرار گرفته است.
A پروتئین : آنالیزهای انجام یافته بر روی قارچ های پرورشی نشان می دهد که این قارچ ها سرشار از پروتئین خام، کربوهیدرات، مقدار متوسطی فیبر خام ، خاکستر و کمی چربی می باشند. مقدار پروتئین لنتینوس مشابه سایر قارچ های پرورشی مثل دکمه ای و صدفی، معادل 75/1 تا 63/3 درصد وزن تازه قارچ است. البته مقدار پروتئین گاها تا 9/5 درصد نیز افزایش می یابد. به طور کلی مقدار پروتئین قارچ های خوراکی تقریبا 2برابر پروتئین کلم ، 4برابر سیب و پرتقال است.
B اسیدهای آمینه اصلی : پیش ساز تمام پروتئین ها 20 نوع اسید آمینه است که 9 نوع آن باید از طریق رژیم غذایی به بدن انسان برسند. قارچ لنتینوس هر 9 نوع اسید آمینه ضروری را در خود دارد.

C چربی : چربی خام قارچ شامل اسیدهای چرب آزاد ، منو-دی-تری گلیسریدها، استرول و فسفولیپیدها است. اما مقدار آن در شی تاکه 9/4 تا 8 درصد وزن خشک قارچ است، پس قارچ را می توان جزء غذاهای کم چرب معرفی کرد.
D کربوهیدرات و فیبر : قارچ خشک شامل 3 تا 28 درصد کربوهیدرات و 3 تا 32 درصد فیبر است و درصد کربوهیدرات در شی تاکه %83 و فیبر %13 وزن خشک است.
E ویتامین : در 100 گرم وزن خشک قارچ شی تاکه تیامین 8/7 میلی گرم ، نیاسین 9/54 میلی گرم ، ریبوفلاوین 9/4 میلی گرم و اسیدهای آسکوربیک 4/9 میلی گرم است.
F مواد معدنی : قارچ شی تاکه حاوی 86 تا 118 میلی گرم در 100 گرم وزن خشک ، کلسیم است که مقدار قابل توجهی است. پس از آن پتاسیم فراوان دارد و سپس مس ، روی ، آهن ، منگنز، مولبیدن، کادمیوم، سدیم و فسفر در این قارچ یافت می شود.
ارزش داررویی قارچ شی تاکه
افزایش ایمنی بدن در مقابل امراض و آلرژی ها و ناراحتی های اعصاب، خستگی، بیماری های قلبی، ایدز، فشارخون بالا و دیابت.

فاکتورهای رشد قارچ شی تاکه
دما : بهترین دما برای رشد میلیوم شی تاکه حدود 25 درجه سانتی گراد است. دمای کمتر از 5درجه و بیشتر از 35 درجه رشد میلیوم شی تاکه را متوقف می کند.
رطوبت : در تنه های چوبی استریل شده و استریل نشده و حتی نوع درخت متفاوت است اما در کل حدود 35 تا 40 در صد می باشد.
نور : این قارچ نور دوست است و400 تا 500 لوکس نور برای مرحله میوه دهی لازم است. اما در مرحله پنجه دوانی نیازی به نور ندارد.
PH : مقدار اسیدینه و بازی بودن محیط کشت یا تنه های چوب نیز مهم است و رنج 3 تا 6 یعنی محیط اسیدی را نیاز دارد.
مواد معدنی و تیامین : تنها فاکتور رشد مورد نیاز لنتینوس، تیامین است، اما منیزیم، سولفور، پتاسیم و فسفر رشد میلیوم را بهتر می کنند و آهن، روی، منگنز؛ تسریع رشد را سبب می شوند.
روش های کشت قارچ شی تاکه بسیار متفاوت است و در کشورهای مختلف بر حسب امکانات موجود متنوع می باشد که از حوصله این مقاله خارج بوده و در مقاله های بعدی کاملا شرح داده می شود.
نویسنده: ام هانی رمضانی