بذر قارچ آریانا

شرکت آریانا عرضه کننده انواع بذر قارچ:

بذر قارچ آریانا از اندام رویشی سالم قارچ تكه هایی از میسلیوم را به محیط كشت استریل انتقال داده و از آن به عنوان مادة اولیه جهت تكثیر مایه قارچ استفاده می كنند. در سال 1930 سیندن بذر دانه ای قارچ (بذر قارچ) را كه امروزه مصرف عام دارد، ابداع كرد و تحولی در تكنیك مایه زنی قارچ بوجود آورد. دانه غلات ماده حامل بسیار مناسبی است. دارای پوست سفتی است، در زیر پوست قسمت آلورن پروتئین دار و مواد نشاسته ای قرار دارد. به علاوه می تواند از طریق آماس، بدون اینكه خیس شود، مقدار زیادی آب جذب كند.

از آنجائی كه قارچ نمی تواند نشاسته را مورد استفاده قرار دهد، بنابراین دانه مقاوم و ثابت باقی می ماند و نگهداری بذر قارچ دانه ای قابل پخش كردن را برای مدت طولانی امكان پذیر می سازد. اساساً روشهای تهیه مایه قارچ امروزی برای انواع دیگر قارچ ها نیز قابل استفاده است. با وجود این انواع قارچ هایی كه نشاسته را مصرف می كنند، موجب تجزیه سریع دانه می شوند. در دهه 1960 از پرلیت به عنوان ماده حامل غیرفعال استفاده شد ولی این ماده جایگزین، كاربرد زیادی پیدا نكرد.

در تهیه بذر قارچ آریانا امروزه از محیط های كشت مایع نیز استفاده میشود در واقع بذر مایع و استفاده صنعتی آن یكی از نوآوری ها ی صنعت قارچ است.
علاوه بر آن در كشورهایی كه دانه غلات به عنوان غذا اهمیت ویژه ای در تغذیه افراد جامعه دارد مثل چین و كره از بسترهای خاك اره و یا سایر ضایعات كشاورزی به عنوان ماده حامل در بذر قارچ استفاده میشود. ولی در حال حاضر قسمت عمده بذر قارچ روی پایه غلات تهیه میشود.

روش های تهیه بذر قارچ آریانا (اسپان):

به عنوان مواد حامل یا محیط كشت از بذرگندم، ارزن و چاودار استفاده می شود. برای این منظور بذر مذكور پخته میشوند دانه ها باید تا زمانی پخته شوند كه با فشار ملایم بین انگشت شست و اشاره له گردند. در طی پخت به هیچ وجه نباید بتركند. مهارت زیادی باید در انتخاب مقدار آب به خرج داده شود، بطوری كه مقدار آن برای درجه خیس خوردن مطلوب دانه ها كافی باشد، در غیر این صورت آب اضافی را بیرون ریخته و می گذارند تا دانه ها با حرارت خود خشك شوند.

سپس آنها را به درون یك مخلوط كن بتون ریخته و با قشر نازكی از آهك پوشانده می شوند، تا بدون چسبندگی قابل ریزش گردند. و با كربنات كلسیم می پوشانند. سپس در درون بطری های پلاستیكی یا شیشه ای مخصوص یا كیسه های پلاستیكی در دستگاه اتوكلاو استریل می شوند، بلافاصله پس از خنك شدن آن مایه زنی شده و سپس در اتاق انكوباسیون بسته به جنس و گونه قارچ مدت دو تا چهار هفته در شرایط ایده ال رشد نگهداری میشوند تا رشد كنند. در صورتی كه استریلزاسیون دقیق رعایت نشود و یا شرایط مایه زنی مناسب نباشد احتمال آلوده شدن بذر در حین انكوباسیون وجود دارد.
برای تولید مایه قارچ به منظور مصرف شخصی، توصیه می شود كه به جای كیسه های پلاستیكی، از بطریهای شیشه ای پنج لیتری استفاده شود. بطریها را تا سه چهارم با دانه های آماده شده پر كرده، در آن را با درپوش پنبه ای بسته و تقریباً به مدت 4-3 ساعت در اتوكلاو استریل می شوند تا در مركز بطری به مدت 20 دقیقه تمام دمای 125 درجه سانتیگراد اثر كند. برای سرد شدن تدریجی در اتوكلاو باقی می گذارند، بدین وسیله از تشكیل قطرات آب زیاد در دیواره بطریها جلوگیری می شود.

وقتی كه اسپورها جوانه زدند و میسلیوم سطح آگار را پوشاند و هیچ نوع آلودگی هم مشاهده نگردید، می توان آن را روی دانه های غلات آماده شده مایه زنی كرد. برای این منظور تكه ای از آگار را همراه با رشته ای از میسلیوم یكنواخت از روی ظرف مخصوص جدا كرده و به محیط جدید منتقل می شود. در كشتهای انجام شده تشكیل اندامهای كرك مانند (میسلیوم هوایی پنبه مانند) مشاهده می شود، همچنین گاهی میسلیوم حالتی كاملاً فشرده نشان می دهد. از این نوع میسلیومها نباید به عنوان ماده اولیه جهت مایه زنی استفاده كرد. آزمایشها نشان داده اند كه عملكردها بشدت كاهش می یابند. این موضوع در رابطه با بكار بردن میسلیومهای كهنه و پیر هم صدق می كند.

كشت اولیه روی دانه های غلات شامل چندین مرحله خواهد بود، به طوری كه هر بار مقدار كمی از دانه های مایه زنی شده و با میسلیوم رشد كرده در روی آنها جهت مایه زنی مقادیر بیشتری دانه بكار برده می شود. این روش كار را (روش از كم به زیاد) می گویند. طی پرورش میسلیوم روی دانه های غلات نیز آلودگیهایی میكروبی می توانند بوجود آیند، آلودگیهای باكتریایی موجب لزج شدن و بوی ترشیدگی دانه ها شده و با تكان دادن، رسوبی مخاطی بر دیواره های ظرف برجای می گذارند. در مقابل قارچهای كپك به صورت نقطه ای ظاهر می شوند و میسلیوم در حال رشد قارچ خوراكی می تواند از ادامه گسترش آنها جلوگیری كند.

كشت های اولیه ای كه بخوبی و بدون اشكال رشد كرده اند، برای مایه زنی بطری های پنج لیتری به كار برده می شوند. به هر بطری تقریباً 20 سانتی متر مكعب مایه قارچ اضافه می شود و بلافاصله با حركت دادن مارپیچی شكل، محتوی بطری به خوبی مخلوط می شود.
عملیات لازم روی اسپورها، میسلیومها و مایه قارچ دانه ای باید تحت حفاظت یك شعلة گاز اجراء شود. همچنین قابل توصیه است كه نژادهای آزمایشگاهی و پرورشی تحت تأثیر اشعه ماوراء بنفش ( UV ) قرار داده شوند، البته موقعی كه كسی در آنجا مشغول به كار نیست. كسی كه با چشم بدون محافظ به لامپهای روشن UV نگاه می كند، سوزش دردناكی روی شبكیه چشم احساس خواهد كرد.
در این رابطه هم اثر مستقیم اشعه به تابعیت از فاصله و هم ضدعفونی غیرمستقیمی كه به وسیله ازن ( O3 ) تشكیل شده صورت می گیرد، نقش مهمی ایفا می كنند. نور UV از ظروف و كیسه های پلاستیكی عبور می كند و غالباً تغییراتی در مواد آنها بوجود می آید.
بطریهای مایه زنی شده تقریباً به مدت 10 روز در یك سالن با آب و هوای كنترل شده قرار داده می شوند تا میسلیومی كه روی دانه های مایه زنی شده در حال رشد است، تقریباً 3/2 حجم دانه ها را در بر گیرد. سپس با تكان دادن بطری، محتوی آنها به هم زده می شود تا تعداد محلهای مایه زنی شده بزرگتر شده و از به هم چسبیدن دانه ها به صورت یك توده محكم جلوگیری شود. بعد از 10-8 روز دیگر مایه قارچ آماده شده را به كیسه های پلاستیكی منتقل كرده و در محلی خنك نگهداری می شود.

برای این عمل آخری احتیاجی به محیط استریل نخواهد بود. اكنون میسلیوم به اندازه كافی قوی شده است، تا دانه ها را بخوبی در بر گرفته و آلودگیهای خارجی را محدود یا محصور سازد. مایه قارچ دانه ای را می توان در محیطی سرد و بدون كاهش كیفیت قابل رؤیت تا دو ماه نگهداری كرد. با وجود این توصیه می شود آن را حداكثر پس از چهارده روز نگهداری، مصرف كرد تا قدرت ادامه رشد آن حفظ شود.

كنترل كیفی بذر قارچ

ارزیابی سویه های قارچی:
زمانیكه یك قارچ وحشی از طبیعت بدست می آید، اطلاعات زیادی در مورد آن نمی توان داد مگر آنكه آزمایشات اولیه ترتیب داده شود. هر سویه قارچی یكسری خصوصیات منحصر به فردی دارد. بیشتر قارچها ساپروفیت یا گندرو هستند. به خصوص، از دسته تجزیه كننده ها یا ساپروفیتهای اولیه می باشند كه به راحتی هم از طبیعت جدا می شوند و كمابیش آنها می توانند در محیط ها و شرایط مصنوعی رشد كنند.

اما باید توجه داشت تنها بعد از كشت و طی كامل تمامی مراحل رویش و میوه دهی در چنین شرایطی، روش كشت پیشنهادی قابل تصدیق و توصیه خواهد بود. و اغلب باید توجه داشت كه رفتار قارچ ها حتی از گونه های مشابه میتواند بسیار متفاوت از همدیگر بوده و واقعا تعجب برانگیز باشند.
كار یك قارچكار زمانی توسعه می یابد كه ارتباطات رویشی موجود قارچ را بشناسد. با بررسی روزانه كشتهای قارچی، تركیبی از پیش بینیها و اطلاعات اختصاصی در باره وضعیت هر سویه بدست می آید.
اگرچه می توان ده ها تن قارچ از یك پلیت كوچك در عرض چند هفته تولید كرد، اما توصیه های یاد شده مبنی بر داشتن دانش كافی در باره آنچه كه در قارچ اتفاق می افتد نقش مهمی را در این موفقیت بازی می كند.
هر تولیدكننده قارچ باید هوشیار باشد تا سویه ای كه با آن كار می كند دچار فساد ژنتیكی و یا مهبش نشود. مهمترین عارضه پدیده هایی از این دست، ظهور میسلیوم های عقیم و یا كاهش ظهور تعداد pinhead ها و بد شكل شدن فرم كلاهك و ساقه در مرحله زایشی است كه ضرر جبران -ناپذیری را در كشت انبوه به بار می آورد. این عارضه ها مستقل از تغییر شرایط محیطی یا كاهش كیفیت بستر كشت ظهور می كند و مستقیما مربوط به ساختار مولكولی و ژنتیكی سویه قارچ می باشد.
نگهداری یك سویه بطوری كه خوب و سالم باقی بماند آسان است اما بازگرداندن یك گونه تخریب شده و تغییر شكل یافته بسیار دشوار است. بنابراین، از اهمیت ایمنی و حفظ Stock Cultures نباید غافل شد. سویه های قارچها دارای ویژگی، رفتا، ظاه، حساسیت، و راندمان برداشت منحصر به فردی هستند. هنگامی كه یك سویه تخریب میشود، به دنبال آن میزان تولید كاهش می یابد و به تبع آن ، توسعه بیماریها در واحدهای تولیدی اتفاق می افتد. بنابراین، قارچ كاران باید بطور پیوسته سویه های جدید را بكار گیرند تا بهترین سویه را برای تولید انتخاب نمایند.
یكی از راه های نگهداری سویه ها، نگهداری آنها در لوله های آزمایش است كه به صورت شیب دار تهیه شده و از یك سویه چندین اسلنت Slant (لوله محیط كشت) می توان تهیه كرد و به مدت طولانی آنها را نگهداری نمود. نگهداری این Slant ها در سرما ، باعث كاهش سرعت تقسیم سلولی می شود. بنابراین عوامل جهش زا كمتر اثر كرده و تعداد جهش ها كاهش می یابد.

ویژگی های قابل بررسی در تعیین كیفیت و وضعیت یك سویه قارچی به شرح زیر است:

1- باز یافت (recovery):
مدت زمانیكه طول می كشد تا بذر قارچ آریانا حركت رویشی آشكاری را بعد از انتقال به محیط جدید از خود نشان دهد. در بین قارچ ها، سویه های قارچ صدفی یا oyster mushroom و مورلها ( morel ) قادرند در مدتی كمتر از 24 ساعت اولین حركتهای رویشی خود را آغاز كنند. اما برخی سویه ها كه رشد ضعیفتری دارند و زمان بازیافت یا recovery آنها طولانی تر است ، اغلب برای كشت صنعتی بكار نمی آیند و نیاز است عملیات بهینه سازی سویه یا بهینه سازی محیط كشت ها انجام گیرد تا بهبود یابد.

2- سرعت رشد (Rate of growth):
سویه های قارچی بطور ذاتی و اساسی در سرعت رشدشان با هم فرق می كنند. ابتدا میسلیوم بازیافت خود را آغاز می كند آنهم زمانی بعد از انتقال از یك محیط به محیط جدید ، فاصله زمانی تقسیمات سلولی كاهش می یابد و تقسیم سلولی بسرعت انجام می گیرد. میزان فعالیت رویشی میسلیومهای قارچی را اصطلاحا “جنبش میسلیومی” می گویند و از این لحاظ اهمیت دارد كه هر قدر جنبش میسلیومی بیشتر باشد سیكل تولید كوتاهتر خواهد شد.

سریعترین رشد میسلیومی در مورد morel گزارش شده است كه قادر است یك پتری پلیت استاندارد 15×100 میلیمتر را در مدت 5-3 روز در دمای c ْ 24 پر كند. قارچ صدفی نیز همین پلیت را در مدت 10-5 روز می تواند پر كند و نوسان این مدت بستگی به میزان تلقیح اولیه دارد. از زمانیكه این مدت در مورد سویه در شرایط یكسان و محیط كشت استاندارد به 3 هفته افزایش می یابد در این حالت این سویه مناسب كشت صنعتی نبوده و خطر آلودگی توده بستر كشت افزایش می یابد.

3- كنترل ميزان در هم فرورفتگی ميسليومی:
در شرایط ایده آل توده میسلیومی به خوبی در هم فرو رفته و تدریجا ضخیم می گردد. در حالتی كه شرایط رویش مناسب نباشد یا سویه اشكالی پیدا كرده باشد، از تراكم ریسه- ها كاسته شده و ریسه ها بصورت انفرادی ضخیم می گردند. و به نظر می رسد از روی سوبسترا جدا شده و اتصال نیافته است. بنابراین پیوستگی و در هم فرورفتگی میسلیومها روی سوبسترای كشت می تواند از پارامترهای مهم قابل بررسی باشد.
اما لازم به ذكر است كه برخی از سویه ها مانند pholiota nameko و یا morel بر روی بستر دانه غلات بصورت طبیعی آن، پیوستگی و در هم فرورفتگی میسلیومها را همانند آنچه كه در قارچ صدفی می بینیم ندارد و این مربوط به طبیعت خود آن قارچ است. بنابراین، در تعیین و بررسی كیفیت سویه باید به تجربه ماهیت هر سویه و تغییرات آنها را شناخت و مورد ارزیابی قرار داد .

4- ميزان تطبيق با بسترهای كشت، با فرمول ساده و فرمول پیچیده:
 بعضی از سویه ها همانند قارچ های صدفی یا سویه Stropharia قدرت تطبیق بالایی با انواع محیط های كشت دارند. مثلا، همین قارچ صدفی بر روی طیف وسیعی از انواع بقایای گیاهی با منشاء سلولزی و لیگنو سلولزی نظیر كاه و كلش غلات – برگهای قهوه – باگاس نیشكر– بقایای كاغذ – ساقه ذرت و … می توانند رشد كنند و میوه تولید نمایند. اما برخی از سویه ها نیز به طور طبیعی برای رویش و تولید میوه نیاز دارند بر روی طیف كمتری از مواد بستره ای با ویژگیهای خاص غذایی، رشد و تولید مثل نمایند.

5- سرعت تشكيل ميوه بعد از سفيد شدن بستر :
برخی از سویه ها بصورت طبیعی بعد از سفید شدن كامل بستر، میوه دهی را آغاز می كنند. از جمله این قارچها به انواع پلورتوس های گرمسیر مثل poleurotus pulmonarius ، قارچ كله میمونی Hericium erinaceus و قارچ كاه برنج یا volvariella volvacea  اشاره نمود. در حالیكه Hypholoma Capnoides و H. Sublateritium نیاز به یك دوره استراحت چندهفته ای دارند تا بتوانند، بعد از سفید شدن بستر، میوه دهی را آغاز كنند .