سه عامل مهم در کشت قارچ
اسپان، بستر، محيط
در اين جا به شرايط محيطي و بستر مناسب خواهيم پرداخت و مختصري نيز در مورد اسپان و تهيه آن بحث خواهيم کرد و در درس بعد به طور کامل راجع به تهيه اسپان خواهيم پرداخت.اسپان: شکل هاي مختلف اسپان: دانه اي، مايع، قرص، پودر، آگارآگار، ماده اي ژلاتيني است که از گونه هاي مختلف Rodophyceae يا جلبکهاي قرمز استخراج مي شود. البته از ديگر گونه هاي جلبک قرمز نيز مي توان بهترين آگار را تهيه کرد. براي توليد آگار از جلبکها (سخت و نرم) آنها را به آرامي براي حدود 12 ساعت (مرحله اول) مي جوشانند و بعد محلول حاصل را با پارچه زبر و پارچه نرم فيلتر مي کنند. جلبکها را دوباره براي مدت 10 ساعت مي جوشانند و مايع فيلتر شده آن را پس از رنگبري در ظروف مستطيلي شکل تا بستن ژل نگه مي دارند. مرحله بعد از تهيه ژل انجماد و خشک کردن آن است که حدود يک هفته وقت نياز دارد….اسپان را مي توان در خانه توليد کرد. توليد اسپان يک فرايند تقسيم سلولي است. براي توليد اسپان به يک محيط کشت احتياج داريم. محيط هاي کشت مختلفي وجود دارد که در اينجا به چند مورد اشاره مي کنيم.آگار ماده اي است که براي توليد محيط واسطه با مواد غذايي ترکيب مي شود. خيلي ها خواهند گفت که من از آگار براي توليد اسپان قارچ استفاده مي کنم که اين جمله اشتباه است. براي مثال آگار مالت عصاره مالت است که با آگار مخلوط شده است و آگار سيب زميني پودر سيب زميني است که با آگار مخلوط شده است. فرمولهاي زيادي براي درست کردن آگار وجود دارد که در اينجا ما در مورد اساس صحبت خواهيم کرد و به شما اجازه خواهيم داد تا با آزمايش دستورالعمل مطلوب خود را براي توليد قارچ پيدا کنيد.
انواع محيط کشت:آگار سيب زميني(PDA)، مالت آگار(MDA) و …محيط کشت آگار سيب زميني:(PDA)مواد لازم: 250 گرم سيب زميني، گلوکز 20 گرم، آگار 15 گرم، آب مقطر 1 ليترروش تهيه اسپان با آگار سيب زميني:مرحله اول: 250 گرم سيب زميني را شسته، آنها را به صورت مکعب هاي 2/1 Cm ببريد. سپس آنها را در 1 ليتر آب مقطر به مدت 15 دقيقه بجوشانيد. 15 گرم آگار ببه اين عصاره اضافه کنيد و به مدت 10 تا 15 دقيقه بجوشانيد. 20 گرم گلوکز و 5 گرم عصاره مخمر به آم اضافه کرده، اجازه دهيد که در آن حل شده و محلول سرد شود. سپس 50 تا 60 ميلي ليتر از آن را در يک بطري مسطح ريخته و دهانه آن را با پنبه مسدود کنيد و با پارچه يا نوار محکم ببنديد. آنها را در يک زودپز در فشار 15 – 18 Kg/Cm2 به مدت 30 دقيقه استريل کنيد. بطري ها را کج کرده تا آگار جامد شود.مرحله دوم: يک قارچ تازه را به دو نيم تقسيم کرده، با استفاده از يک سوزن استريل قطعه اي کوچک از بافت قارچ را جدا کرده، بافت را وارد بطري نموده و در آن را با پنبه و پارچه مي بنديم. لقاح در دماي 20-24 درجه سانتي گراد در نور کم به مدت 2 تا 3 هفته انجام مي شود.مرحله سوم: براي توليد بذر بايد از يک نوع دانه استفاده کنيد(سورگوم يا تخمه آفتابگردان و …). براي اين کار دانه ها را شسته سپس آنها را به مدت يک ساعت جوشانده و سپس سرد مي کنيم. 1% دولوميت براي چسبيدن دانه ها به هم اضافه مي کنيم. سپس بطري را به ميزان 4/3 پر کرده و درب آن را با پنبه و پارچه مي بنديم و به مدت 45 دقيقه استريل مي کنيم. اکنون اسپان را اضافه کرده و شيشه را در يک جاي مناسب در دماي 24 درجه سانتي گراد نگهداري مي کنيم.روشهاي ديگري نيز وجود دارد که در درس بعدي به طور کامل به آن مي پردازيم.بستر کشت:بستر کشت مانند خاک براي رشد گياهان ضروري است. ترکيب مواد موجود در بستر مي تواند شرايط رشد قارچ را فراهم کند.مواد غذايي براي کشت قارچ صدفي
مواد غذايي ماده که اين مواد را دارا مي باشد
آلي منبع کربن سلولوزهمي سلولوز چوب، کاه، برگ و …
منبع نيتروژن پروتئينآمينو نيتروژن
مواد معدني K, P ,Si, Fe, Mg و …
انواع بستر کشت:کاه غلات و چوب ذرت، خاک اره چوب کاکائو، پوست تخمه آفتابگردان، علف، پوست پنبه دانه، تفاله نيشکر، خاک اره، پوست بادام زمينيبستر کاه غلات و چوب ذرت: قارچ صدفي توانايي به کارگيري سلولز همي سلولز و مقادير کم يا زياد ليگنين را دارد. بستر قارچ صدفي به مقادير بسيار پلي ساکاريد (سلولز و همي سلولز) و ليگنين براي رشد احتياج دارد.مواد مغذي براي قارچ صدفي به دو دسته تقسيم مي شوند: 1-مواد اصلي يا خام که پايه مواد غذايي هستند مانند کاه گندم يا جو، خاک اره، يا چوب ذرت 2- مواد افزودني که منابع پروتئين و نيتروژن هستند.مواد غذايي موجود در بسترهاي مختلف:
مواد نيتروژن% همي سلولوز% سلولوز% ليگنين%
کل قابل جذب
کاه گندم 0.36 0.07 30.0 41.0 15.0
کاه جو 0.52 0.10 31.3 44.4 5.8
خاک اره 0.57 0.04 15.4 16.7 26.0
چوب ذرت 0.49 0.06 38.0 28.0 11.0
گرايش فيزيکي و شيميايي بستر در هر مرحله:
مواد
بعد از خيساندن با آب بعد از ضد عفوني کردن با گرما دوباره خيساندن
نيتروژن 0.80 0.72 0.79
همي سلولوز 24.3 20.1 14.6
سلولوز 33.1 33.5 22.8
ليگنين 5.8 7.0 6.5
فسفر 0.06 0.05 0.04
کلسيم 6.64 7.40 8.95
پتاسيم 0.46 0.49 0.27
PH 6.6 7.5 4.8
آب 73.8 72.4 71.3
PH بستر: (تنظيم با سنگ کچ)PH مطلوب براي رشد ميسليوم 5/6 – 5 مي باشد. اگر چه ميسليوم در PH بين 4 تا 5/7 مي تواند زنده بماند اما رشد آن کمتر شده و در PH=4 رشد آن متوقف مي شود و در PH بالاتر از ميزان مناسب رشد ميسلوم سريع شده اما ساختار آن غير عادي رشد مي کند.PH مناسب براي مراحل اوليه و مرحله ميوه دهي 5/5 – 5 مي باشد اگر چه درPH 5/5 – 7/8 نيز ممکن است.PH بستر را مي توانيد با افزودن سنگ کچ يا ليموترش تعديل نماييد.محيط کشت:عوامل محيطي شامل: دما، نسبت رطوبت، نور، دي اکسيد کربن و اسيديته بستر مي باشد.قارچ صدفي در هر مرحله از رشد به عوامل محيطي متفاوتي احتياج دارد. در دوره نهفتگي بايد ميزان رطوبت را 65 تا 70 درصد، آب بستر 65 درصد و دما 20 تا 25 درجه باشد.ميزان دما فاکتور بسيار مهمي در متابوليسم محصول مي باشد. در اين مرحله ميزان تنفس افزايش يافته و منجر به افزايش توليد دي اکسيد کربن مي گردد. غلظت دي اکسيد کربن در حين رشد بايد کمتر از 800 PPM باشد. با وجود اين ميزان آن به نسبت کشت متفاوت است.شکل گيري ميوه احتياج به ميزان رطوبت 80 تا 95 درصد همچنين نور مورد نياز آن 50 تا 500 Lux مي باشد.
شرايط محيطي مختلف براي انواع قارچ:
نوع قارچ
دما رطوبت CO2 ppm نور
قارچ طلايي صدفي P. citrinopileatus 21-29 90-95 < 1,000 500-1,000
قارچ صدفي دريايي P. cystidiosus 21-27 85-90 < 2,000 500-1,000
قارچ صدفي صورتي P. djamor 20-30 85-90 500-1,500 750-1,500
شاه قارچ صدفي P. eryngii 15-21 85-90 < 2,000 500-1,000
قارچ صدفي ترخون P. euosmus 21-27 90-95 < 1,000 750-1,500
قارچ صدفي درختي P. ostreatus 10-21 85-90 < 1,000 1,000-1,500 (2,000)
قارچ صدفي پونيکس يا هندي P. pulmonarius 18-24 85-90 400-800 1,000-1,500 (2,000)
قارچ دکمه اي P. tuberregium 30-35 85-90 < 2,000
شرايط رشد مطلوب براي انواع قارچ:
مراحل مختلف
P. ostreatus P. florida P. sajor-caju P. eryngii P. cornucopiae P. cystidiosus
رشد اسپان( ºC) 25 25 25 25 25-30 25-35
مرحله شکل گيري( ºC) 10-15 10-25 10-25 10-15 20-25 20-25
مرحله ميوه دهي( ºC) 10-17 15-25 18-25 13-18 20-30 25-30
غلظت Co2 بر حسب (ppm) < 1,000 < 800 400-800 < 2,000 < 1,000 < 1,000
فصل کشت پاييز بهار، تابستان بهار پاييز تابستان تابستان
روش پرورش عملي کشت روي چوب، کيسه اي، قفسه اي، جعبه اي، کشت در بطري قفسه اي و جعبه اي قفسه اي و جعبه اي کيسه اي و کشت در بطري قفسه اي و جعبه اي کيسه اي و کشت در بطري
دما: دما در طي روييدن اسپان تاثيرات گوناگوني دارد. در اين شکل بهترين دما براي رشد مناسب ميسليوم در قارچ نشان داده شده است. به اثر دما روي رنگ کلاهک قارچ ها توجه کنيد. دما بر حسب درجه سانتي گراد است